Jeugdautoriteit: extra aandacht voor continuïteit jeugdzorg noodzakelijk
Personeelstekorten, stijgende kosten en toenemend gebruik van de jeugdzorg zijn ontwikkelingen die risico’s vormen voor de continuïteit van de jeugdzorg. Ze zorgen voor groeiende druk op het jeugdzorgstelsel, dat al met forse problemen kampt waar op korte termijn geen oplossingen voor zijn. Dit komt naar voren in de Stand van de Jeugdzorg, waarin de Jeugdautoriteit aan de hand van twaalf thema’s bestaande kennis over het functioneren van het jeugdstelsel analyseert en aandachtspunten voor de continuïteit van jeugdzorg agendeert.
De aankomende Hervormingsagenda Jeugd biedt goede aanknopingspunten voor bevordering van het stelsel en het borgen van voldoende zorgaanbod voor jeugdigen. Hoe deze voornemens zullen uitpakken, hangt echter af van een adequate prioritering en voortvarende uitvoering van het pakket aan maatregelen.
Extra aandacht voor de continuïteit van jeugdzorg is volgens de Jeugdautoriteit noodzakelijk, omdat gemeenten en jeugdhulpaanbieders de risico’s vaak onvoldoende zien of signalen niet of te laat herkennen. Hoewel een deel van de jeugdzorgaanbieders in Nederland verlies lijdt, blijft het aantal aanbieders waarbij op korte termijn de bedrijfsvoering in het geding is redelijk beperkt. “Zo kun je concluderen dat het meevalt met de continuïteitsrisico’s in de jeugdzorg”, stelt Kees van Nieuwamerongen, directeur van de Jeugdautoriteit. “Het gegeven dat de afgelopen jaren zo’n twintig procent van de aanbieders met een omzet op jeugdzorg van boven de twee miljoen euro er niet in slaagde kostendekkend te werken, is echter zorgwekkend.”
Tijdig sturen
Als grote aanbieders financieel in de problemen komen, zal hun brede aanbod niet eenvoudig door andere aanbieders kunnen worden overgenomen. Dit betekent een reëel risico op de beschikbaarheid van voldoende jeugdzorg en maakt het belang van tijdig sturen op risico’s extra groot. Aanbieders kunnen zonder veel problemen een bepaalde tijd verlieslijdend opereren, maar op de lange termijn is dit niet houdbaar. In voorkomende gevallen hebben aanbieders de afgelopen jaren verliezen weten op te vangen met incidentele opbrengsten, bijvoorbeeld uit de verkoop van vastgoed, maar dergelijke buffers raken daardoor uitgeput. Bovendien neemt de vraag naar jeugdzorg nog steeds toe en is het de verwachting dat deze vraag in de toekomst alleen maar zal blijven toenemen. “Op een gegeven moment zijn de mensen en middelen er niet meer om aan de vraag te voldoen. Voor een deel is dit al het geval, gezien de wachttijden. Dit is overigens niet alleen in de jeugdzorg een probleem, maar speelt in de hele zorgsector,” aldus van Nieuwamerongen.
Behapbaar
Verbeteringen vragen om forse inspanningen van met name gemeenten, die verantwoordelijk zijn voor de jeugdzorg, en van aanbieders, die de jeugdzorg uitvoeren. Een beter inzicht in kosten, beschikbaarheid en effectiviteit van geboden zorg is nodig, maar als dat niet geboden kán worden is het voeren van een open gesprek het minste wat verwacht mag worden. De Jeugdautoriteit pleit daarom voor meer vertrouwen en openheid tussen gemeenten en aanbieders waarbij heldere regievoering van gemeenten noodzakelijk is. Daarbij is de Hervormingsagenda behulpzaam maar tegelijkertijd veelomvattend. De voorgestelde maatregelen en doelstellingen zullen niet op korte termijn gerealiseerd kunnen worden.
Van Nieuwamerongen: “De grote problemen waar de sector mee kampt kúnnen morgen ook niet opgelost zijn, maar het kan wel een stukje beter. Het is daarom belangrijk om de problemen en maatregelen behapbaar te maken en duidelijke keuzes te maken. Ten aanzien van de continuïteit van de zorg ligt het voor de hand hierbij prioriteit te geven aan verdere standaardisatie van bijvoorbeeld productcodes, omdat dit bijdraagt aan zowel het verminderen van de administratieve lastendruk als aan het faciliteren van betere dataverzameling en monitoring waardoor risico’s in een vroeg stadium kunnen worden gesignaleerd.”
Voorwaarden voor optimalisering van het jeugdstelsel zijn volgens de Jeugdautoriteit dat betrokken partijen handelen vanuit consistente visies, kortetermijndenken vermijden en bereid zijn verder te kijken dan het eigen belang. Beter gereguleerde marktwerking, uniforme kaders en adequaat toezicht zijn hierbij noodzakelijke randvoorwaarden. Zowel gemeenten als aanbieders hoeven hierbij niet telkens opnieuw het wiel uit te vinden. Er is veel kennis en er zijn veel instrumenten die kunnen helpen om de jeugdzorg beter te laten functioneren, maar waar nog lang niet altijd gebruik van gemaakt wordt.
Download de Stand van de Jeugdzorg 2023